Chào bạn, khi bạn quyết định mua một chiếc xe ô tô, dù là xe mới hay xe cũ, có một câu hỏi mà nhiều người thắc mắc: mua xe có cần công chứng không? Liệu chỉ cần viết tay hợp đồng và giao tiền là xong? Câu trả lời là CÓ, việc công chứng hợp đồng mua bán xe là một bước pháp lý cực kỳ quan trọng và bắt buộc trong hầu hết các trường hợp. Nó không chỉ đảm bảo quyền lợi cho cả người mua và người bán mà còn giúp quá trình sang tên đổi chủ diễn ra thuận lợi. Vậy, quy định pháp luật về vấn đề này là gì và tại sao chúng ta cần công chứng? Hôm nay, mình sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết để bạn có thể an tâm khi thực hiện giao dịch nhé!
Tại sao công chứng hợp đồng mua bán xe lại quan trọng?
Việc công chứng hợp đồng mua bán xe không chỉ là thủ tục mà còn mang lại nhiều giá trị pháp lý và bảo vệ quyền lợi cho các bên.
Đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực của giao dịch
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, các giao dịch liên quan đến tài sản có đăng ký quyền sở hữu (như ô tô, xe máy, nhà đất) phải được lập thành văn bản và công chứng hoặc chứng thực (trừ một số trường hợp đặc biệt). Điều này giúp đảm bảo rằng giao dịch được thực hiện đúng quy định pháp luật, có giá trị pháp lý và được Nhà nước công nhận.
Xác nhận danh tính và năng lực hành vi của các bên
Công chứng viên sẽ kiểm tra, xác minh danh tính (CMND/CCCD), tình trạng hôn nhân (để xác định tài sản chung/riêng) và năng lực hành vi dân sự của cả người bán và người mua. Điều này đảm bảo rằng các bên tham gia giao dịch đều có đủ điều kiện để thực hiện mua bán, tránh trường hợp bị lừa đảo hay tranh chấp về sau.
Minh bạch thông tin về tài sản giao dịch
Công chứng viên sẽ đối chiếu thông tin xe trên giấy tờ (Giấy đăng ký xe) với thông tin ghi trong hợp đồng, đảm bảo tính chính xác và thống nhất. Điều này giúp người mua yên tâm về nguồn gốc, số khung, số máy của xe.
Là căn cứ pháp lý để giải quyết tranh chấp
Hợp đồng mua bán xe đã được công chứng có giá trị chứng cứ cao nhất trước pháp luật. Trong trường hợp xảy ra tranh chấp về sau (ví dụ: xe không đúng mô tả, tranh chấp quyền sở hữu, xe bị phát hiện là tài sản phạm pháp…), hợp đồng công chứng sẽ là cơ sở quan trọng để cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Điều kiện bắt buộc để sang tên đổi chủ
Đây là lý do thực tế và quan trọng nhất đối với người mua. Nếu không có hợp đồng mua bán xe đã công chứng (hoặc chứng thực), bạn sẽ không thể thực hiện được thủ tục sang tên đổi chủ tại cơ quan công an. Điều này đồng nghĩa với việc chiếc xe vẫn thuộc sở hữu của chủ cũ trên giấy tờ, gây ra rất nhiều bất tiện và rủi ro cho bạn khi tham gia giao thông hoặc giải quyết các vấn đề liên quan đến xe.
Ví dụ thực tế: Anh Tuấn mua một chiếc xe cũ từ một người bạn thân mà không làm hợp đồng công chứng, chỉ viết giấy mua bán tay. Sau một thời gian, anh Tuấn muốn bán lại chiếc xe đó nhưng không thể làm thủ tục sang tên cho người mua mới vì thiếu hợp đồng công chứng gốc từ lần mua trước. Anh Tuấn đã phải tìm lại người bạn cũ để nhờ hỗ trợ công chứng lại, tốn rất nhiều thời gian và công sức. Trường hợp xấu hơn là nếu người bạn cũ không hợp tác hoặc không thể liên lạc được, anh Tuấn sẽ gặp vô vàn rắc rối.
Mua xe có cần công chứng không? Quy định pháp luật hiện hành
Theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành, cụ thể là Nghị định 23/2015/NĐ-CP về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch, và Thông tư 24/2023/TT-BCA của Bộ Công an quy định về cấp, thu hồi đăng ký, biển số xe cơ giới đường bộ:
- Đối với giao dịch mua bán, tặng cho xe ô tô, xe máy giữa cá nhân với cá nhân: Hợp đồng mua bán, tặng cho phải được công chứng tại tổ chức công chứng hoặc chứng thực chữ ký tại Ủy ban nhân dân cấp xã (Phường/Xã) nơi thường trú của một trong các bên (người bán hoặc người mua).
- Đối với giao dịch mua bán xe giữa cá nhân và tổ chức (doanh nghiệp kinh doanh ô tô cũ, salon ô tô):
- Nếu doanh nghiệp bán xe cho cá nhân: Giấy tờ chuyển quyền sở hữu là hóa đơn giá trị gia tăng (VAT) hoặc hóa đơn bán hàng.
- Nếu cá nhân bán xe cho doanh nghiệp: Hợp đồng mua bán phải được công chứng hoặc chứng thực.
- Đối với xe đã qua nhiều đời chủ nhưng chưa sang tên chính chủ (xe ba miền, xe ủy quyền quá hạn…): Việc sang tên các loại xe này thường rất phức tạp và đòi hỏi phải có giấy tờ công chứng từ các giao dịch trước đó hoặc phải thông qua thủ tục cấp lại đăng ký, biển số theo quy định mới. Trường hợp này bạn nên tìm đến dịch vụ sang tên chuyên nghiệp hoặc nhờ sự tư vấn của văn phòng công chứng.
Như vậy, có thể khẳng định rằng, trong hầu hết các trường hợp mua bán xe ô tô giữa cá nhân với cá nhân, việc công chứng hoặc chứng thực hợp đồng là BẮT BUỘC.
Hồ sơ cần chuẩn bị khi đi công chứng hợp đồng mua bán xe
Khi bạn và người bán/người mua cùng đến văn phòng công chứng, hai bên cần chuẩn bị đầy đủ các loại giấy tờ sau:
Giấy tờ của bên bán (chủ sở hữu xe)
- Giấy tờ tùy thân:
- Chứng minh nhân dân (CMND) hoặc Căn cước công dân (CCCD) bản gốc còn hiệu lực.
- Sổ hộ khẩu bản gốc (một số phòng công chứng vẫn yêu cầu để xác định địa chỉ thường trú).
- Giấy đăng ký kết hôn (nếu đã kết hôn) hoặc Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân (nếu độc thân). Nếu là tài sản chung vợ chồng thì cả hai vợ chồng đều phải có mặt và ký tên.
- Giấy tờ xe:
- Giấy đăng ký xe (cà vẹt xe) bản gốc.
- Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (Giấy đăng kiểm) và Tem kiểm định bản gốc còn hiệu lực.
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc của chủ xe cơ giới bản gốc còn hiệu lực.
- Giấy xác nhận giải chấp của ngân hàng (nếu xe đang thế chấp ngân hàng).
- Trường hợp khác: Giấy ủy quyền (nếu người bán là người được ủy quyền).
Giấy tờ của bên mua
- Giấy tờ tùy thân:
- Chứng minh nhân dân (CMND) hoặc Căn cước công dân (CCCD) bản gốc còn hiệu lực.
- Sổ hộ khẩu bản gốc (một số phòng công chứng vẫn yêu cầu để xác định địa chỉ thường trú).
- Giấy đăng ký kết hôn (nếu đã kết hôn) hoặc Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân (nếu độc thân).
Quy trình công chứng hợp đồng mua bán xe
- Bước 1: Hai bên đến văn phòng công chứng: Cả người bán và người mua cùng đến một văn phòng công chứng bất kỳ trên địa bàn tỉnh/thành phố nơi một trong hai bên (hoặc cả hai bên) có hộ khẩu thường trú.
- Bước 2: Nộp hồ sơ và cung cấp thông tin: Nộp các giấy tờ đã chuẩn bị cho công chứng viên. Cung cấp đầy đủ thông tin về giao dịch (giá bán, phương thức thanh toán, các cam kết…).
- Bước 3: Soạn thảo hợp đồng: Công chứng viên sẽ soạn thảo hợp đồng mua bán xe dựa trên thông tin bạn cung cấp và các giấy tờ liên quan.
- Bước 4: Đọc và ký hợp đồng: Hai bên đọc kỹ lại hợp đồng. Nếu không có gì sai sót, hai bên sẽ ký tên và điểm chỉ (dấu vân tay) vào hợp đồng. Công chứng viên sẽ ký và đóng dấu xác nhận.
- Bước 5: Nhận hợp đồng: Sau khi hoàn tất, hai bên sẽ nhận các bản hợp đồng đã được công chứng (thường là 2-3 bản chính) để thực hiện các bước tiếp theo (nộp thuế trước bạ, sang tên đổi chủ).
- Chi phí công chứng: Phí công chứng sẽ được tính theo quy định của Nhà nước, dựa trên giá trị giao dịch của chiếc xe. Hai bên thường thỏa thuận chia đôi chi phí này.
Những rủi ro nếu không công chứng hợp đồng mua bán xe
Nếu bạn “tiết kiệm” chi phí công chứng và chỉ viết giấy mua bán tay, bạn có thể đối mặt với những rủi ro sau:
- Không sang tên đổi chủ được: Đây là rủi ro lớn nhất. Cơ quan công an sẽ yêu cầu hợp đồng công chứng để làm thủ tục sang tên. Nếu không có, chiếc xe vẫn thuộc sở hữu của chủ cũ trên giấy tờ, gây rất nhiều phiền phức cho bạn.
- Ví dụ: Bạn A mua xe bằng giấy viết tay. Sau này, chiếc xe đó liên quan đến một vụ phạt nguội nghiêm trọng hoặc tai nạn. Dù bạn A là người sử dụng, nhưng vì xe chưa sang tên, chủ cũ vẫn là người chịu trách nhiệm pháp lý. Hoặc khi bạn A muốn bán lại xe, sẽ không thể làm thủ tục cho người mua mới.
- Tranh chấp về quyền sở hữu: Nếu có tranh chấp phát sinh (ví dụ: chủ cũ tuyên bố chưa bán, hoặc có người khác cũng đòi quyền sở hữu), giấy viết tay sẽ rất khó để bảo vệ quyền lợi của bạn trước pháp luật.
- Không minh bạch thông tin: Giấy viết tay có thể thiếu các thông tin quan trọng hoặc dễ bị sửa đổi, làm giả, dẫn đến rủi ro về nguồn gốc, tình trạng xe.
- Khó khăn khi xử lý vi phạm giao thông: Nếu xe dính phạt nguội sau này, thông báo phạt sẽ gửi về chủ cũ, gây khó khăn cho việc xử lý.
Lời kết
Việc mua xe có cần công chứng không? Câu trả lời là CÓ, công chứng hợp đồng mua bán xe là một thủ tục pháp lý bắt buộc và vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi của cả người mua và người bán. Đừng vì tiết kiệm một khoản chi phí nhỏ mà bỏ qua bước này, bởi nó có thể dẫn đến những rủi ro lớn và phiền phức không đáng có về sau. Hãy luôn đảm bảo rằng mọi giao dịch mua bán tài sản có giá trị lớn như ô tô đều được thực hiện đúng
